‘Oppassen dat we in Nederland niet dezelfde fouten maken’

16 juni 2017

De gevelbekleding lijkt een hoofdrol te hebben gespeeld in de verwoestende brand in de Grenfell Tower in Londen. We moeten oppassen dat we in Nederland niet dezelfde fouten maken in ons enthousiasme om energiebesparende gevels te maken. Dat stelt brandveiligheidsdeskundige Ralph Hamerlinck in een interview met redacteur Edo Beerda van de Cobouw. Het interview is 15 juni jl. in Cobouw gepubliceerd. De integrale weergave:

Kan dit in Nederland ook gebeuren?
‘Als in Londen was gebouwd volgens de regels, was dit niet gebeurd. Hetzelfde geldt voor Nederland. De geveldetaillering lijkt zodanig te zijn dat de brand zich snel kon uitbreiden naar boven. De gevelbeplating moet aan een bepaalde brandklasse voldoen, maar dat geldt voor de totale opbouw en detaillering, niet voor een onderdeel of alleen de bekleding.’

Kent u vergelijkbare gevallen in Nederland?
‘De brand in Prinsenhoftoren in Den Haag is wat het gedrag van de gevel betreft enigszins vergelijkbaar. Maar die leidde niet tot brandoverslag terug het gebouw in, zoals in Londen, want er zat een blinde gevel achter. Het lijkt erop dat in Londen een oorspronkelijk steenachtige gevel in verband met klimaateisen en energiebesparing voorzien is van een voorzetgevel met isolatiemateriaal en een spouw. Die combinatie kan dus desastreus zijn. In Nederland zijn we ook driftig bezig met energiebesparing. Ik sluit niet uit dat we in Nederland dezelfde denkfouten maken als in Engeland. We zijn niet beter dan anderen.’

Onze jacht op energiebesparing kan dus de veiligheid van gebouwgebruikers in gevaar brengen?
‘Ja. Als je een dergelijke gevel test zou je dat gevaar in een SBI-test moeten vinden. In Nederland moet je een brandklasse B halen voor deze hoogte. Dan móet je dus iets doen aan die spouw. Als die gesloten is en van zogenaamde ‘brandstops’ voorzien, zal de brand niet zo snel om zich heen grijpen als dat hier is gebeurd – ook als er brandbaar materiaal in zit.’

In de Engelse pers wordt gespeculeerd over een rol van de aluminiumcomposiet gevelpanelen. Die zouden in 2014 ook in Australië oorzaak zijn geweest van een grote brand.

‘Daar ken ik de details niet van, maar in principe hoeven sandwichpanelen geen gevaar op te leveren.’

Kunnen laboratoriumtest dit soort calamiteiten voorkomen?
‘Het verkleint de kans. Voorwaarde is dat je de gevel test in zijn eindopstelling. Ik ben ervan overtuigd dat deze gevel in een SBI-test zou hebben gefaald. Het is dus de vraag of hij in deze constellatie is getest. Je ziet vaak dat sandwichpanelen met brandbare materialen met vlag en wimpel door een brandtest komen bij een juist detaillering. Bevestigingsmethode, spouw en achterconstructie spelen uiteraard een rol, de plaatrand mag bij brand bijvoorbeeld niet te snel open gaan staan.

Sandwichpanelen zijn gewoonlijk een prima oplossing. Als je tussen de verdiepingen een goede brandstop maakt, zodat brand niet via de verdiepingen door kan groeien, dan kan branduitbreiding via de gevel worden voorkomen. Sandwichpanelen worden wereldwijd veel toegepast. Maar als je het isolatiemateriaal via een spouw vrij toegankelijk maakt voor vlammen, dan kan het in verticale opstelling desastreus uitpakken.’

Dat is hier gebeurd?
‘Het lijkt erop, maar ik weet het natuurlijk niet zeker. Net als bij soortgelijke calamiteiten lijkt er meer mis te zijn geweest. Het lijkt erop dat de vluchtroutes ook niet in orde waren. Als de brand alleen via de gevels omhoog gaat, zijn er zelden zoveel slachtoffers. Je kunt je ernstig afvragen of de vluchtroutes en de brandwerende bekleding van de schachten hier in orde waren en of doorvoeringen van de leidingen goed waren afgedicht.’

Hebt u vaker dit soort branden gezien?
‘In Sao Paolo in de jaren zeventig is zoiets wel eens voorgekomen. Afgrijselijk, daar zag je brandende slachtoffers van de toren naar beneden springen. Maar dit verwacht je natuurlijk niet nu in modern land als Engeland.’

Maar de gevelbekleding is de hoofdverdachte?
’Ja, maar het is natuurlijk wachten op nader onderzoek. Bij de faculteit Bouwkunde in Delft was het gevelmateriaal onbrandbaar beton, maar hoe snel is de brand daar niet overgeslagen? Aan de andere kant: overslag van raamopening naar raamopening is mogelijk, maar dan gaat het niet zo snel als in Londen. Als je de bewoners mag geloven was het beheer van het gebouw niet op orde. Schachten die uitkomen op woningen op verschillende verdiepingen kunnen ook voor een heel snelle branduitbreiding zorgen. Maar de gevel lijkt hier de hoofdverdachte.’

Denkt u dat deze calamiteit grote gevolgen krijgt voor de regelgeving?
‘Regelgeving wordt gemaakt op incidenten. Je kunt je afvragen hoeveel effect dat heeft. We hebben prima regelgeving – in Engeland ook. Maar die moeten we wel juist toepassen. Het toezicht moet goed zijn, de uitvoering ook. Op de bouwplaats hebben ze niet de tijd die deskundigen in een brandlaboratorium hebben. Daar krijg je te horen dat een gevelbekleding er vandaag tegenaan moet. Dat gaat dus niet altijd op dezelfde manier als in de tests.’

• Bron: Cobouw, 15 juni 2017.
• Foto: de Grenfell Tower op 14 juni 2017, ná de verwoestende brand. (foto: NOS).

• dr.ir. Ralph Hamerlinck is werkzaam als brandveiligheids- en technisch adviseur bij Bouwen met Staal en directeur van Adviesbureau Hamerlinck.